E-bültenin 115. sayısından herkese merhaba! Umarım bayramınız güzel geçmiştir, dolu dolu bir sayıyla karşınızdayım.

Günde 20 dakika yürüyerek 300 dolar kazanabileceğiniz bir web3 harikası (!) STEPN, biraz benzeri Sweatcoin, 2030'da web3'ün ve blockchain teknolojisinin nerede olacağını dair 24 maddelik bir tahmin, Swap Widget, Finity, Metricflow, Column, tüm dünyada ‘public market'lerde’ neler yaşandığına dair analizler ve a16z'nin hızlandırma programı açması gibi çok sayıda gelişme bu sayıda sizi bekliyor.

Dijital Ürünler - Yetenek Kolektifi‘nde şu an 8 aktif iş ilanı bulunuyor. HockeyStack, Paymes ve Werk gibi şirketlerin ilanlarını inceleyebilirsiniz. E-bülten komünitesiyle iş ilanınızı paylaşmak isterseniz buraya, ’bu olay neydi‘ diyorsanız buraya bekliyorum.

2200 kişiye gelen Dijital Ürünler komünitesinin büyümeye devam etmesi için #115'i sosyal medya hesaplarınızda paylaşmayı ve ilgisini çekeceğini düşündüğünüz arkadaşlarınıza bu e-postayı ’forward‘ etmeyi unutmayın.

Keyifli okumalar diliyorum!

Dijital Ürünler'de yıllar geçtikçe geçmiş sayılara referans vermek de ayrı bir keyif oluyor. :) 2017 sonlarındaki 39. sayıda CryptoKitties konulardan biriymiş, o dönem konuyu nasıl anladığım/anlattığım ilginizi çekebilir. Kısaca şunu söyleyebilirim; hem çok şey değişmiş hem de bir o kadar yolun başındayız. Bugün itibarıyla adına web3 dediğimiz dünyanın değer önerileri aynı; NFT'lerin kullanımı ve tokenomics kavramları ilerleme kaydettiğimiz yerler, son kullanıcı nezdinde hala pek bir şey değişmediği de bir gerçek. CryptoKitties için P2E akımının atası demek hiç de yanlış olmaz, keza bugün en büyük P2E oyun konumundaki Axie Infinity'nin çok sayıdaki erken aşama kullanıcısı CryptoKitties komünitesinden gelmişti.

STEPN‘i çok muhtemel duymuşsunuzdur, Solana ağında çalışan ve ’move-to-earn‘ akımının öncüsü olan uygulama bugün 530 bin günlük aktif kullanıcıya sahip. Yine bugün için yaklaşık 15 SOL yani 1400 dolar ödereyerek kullanmaya başlayacağınız STEPN'de hareket ettikçe (yürüyüş ya da koşu, evet bu veriler telefonunuzdaki GPS'den alınıyor) uygulama içindeki GST token'ını kazanıyorsunuz. Sneaker NFT'lerin farklı tipleri ve eskime gibi özellikleri var, bir kişi birden çok sneaker alıp daha fazla GST de kazanabiliyor (STEPN de ’dual-token‘ modelinde yani bir de GMT var, o da ’governance‘ ve değer saklamak için). Uygulamanın NFT satışından günlük ulaştığı en yüksek işlem hacmi ise 57 milyon dolar.

Sıkı durun, üstelik STEPN'i kullanmaya başlamak için aktivasyon kodu girmeniz gerekiyor, ya uygulama içindeki bir kişi size bu kodu verecek ya da STEPN sosyal medya hesaplarını takip ederek sınırlı sayıdaki dağıtılan kodlardan birini alacaksınız. Tüm bu istatistikleri alt alta koyduğumuzda STEPN'in web3 alanındaki (Solana ağı için kesin #1) en başarılı ve geniş kitlelere ulaşmış işlerden biri olduğunu söylemek mümkün.

STEPN'i dışarıdan (uygulamayı kullanmıyorum) analiz eden biri olarak şunu söyleyebilirim; çoğu P2E 'oyunun’, oyun mekaniği (aynı zamanda kalitesi) olarak zayıf olması gibi bir oksimoron söz konusuyken STEPN'de uygulamanın ana değer önerisinin sosyal dinamiklerle beraber çok güzel çalıştığı bir gerçek, bu durum da x-to-earn modelinin ilerleyen dönemde önünün açık oluşuna işaret ediyor. Uygulamanın $1400 gibi dünyanın her yerinde yüksek bir giriş bariyeri var, evet, ama STEPN'in tokenomics yapısı oldukça güzel yönetiliyor, şirketin belli aralıklarla GMT'leri burn etmesi, kullanıcıların kazandığı GST'lerini sneaker'larını iyileştirmek için kullanabilmeleri, GST'lerinizi mint ederek yeni sneaker sahibi olmanız (diğer utility‘leri de cabası) ve şirketin kullanıcı girişinin dinamik yönetilmesi gayet iyi kurgulanmış detaylar.

Bu sorunun yanıtı aslında basit, kazandığınız GST'ler başkaları için bir anlam ifade ettiği; uygulama kullanılmaya ve büyümeye devam ettiği sürece sürdürülebilir. Şu an kaba bir hesapla $1000 ile giriş yaptığınız STEPN'de bu parayı 25 günde geri kazanmanız olası, ve sahibi olduğunuz sneaker da sizinle kalıyor. Böyle bir alışverişi başka herhangi bir yerde yapamayacağınızı söylememe sanırım gerek yok. :) STEPN'de başarıyla kurgulanan utility ve tokenomics yapıları uygulamaları şirketi kötü örneklerden fazlasıyla ayırıyor evet ama çok basit düşünecek olursak da; arz-talep dengesi baki. Diğer yandan aşağıda bahsedeceğim gibi uygulamanın henüz sahip olmadığı özellikler ve dolayısıyla taşıdığı potansiyel ile kullanıcı hayatına bizzat dokunan, anlamlı bir iş için kullanılıyor olması kesinlikle hesaba katılması gereken pozitif noktalar.

STEPN henüz sneaker'larınızı kiralama, oyunlaştırma mekaniklerini arttırarak yarışmalar, lokasyon bazlı listeler gibi özelliklere sahip değil. Bu da STEPN'in hala büyük bir büyüme potansiyeli taşıdığını gösteriyor. Diğer yandan Apple, Solana gibi bir çok şirket STEPN'in sürdürülebilir olmasında kritik bir önem (ve risk) taşıyor. Burada son olarak STEPN'in web3'ü büyük kitlelere taşımakta büyük bir rol üstlediğini ve üstlenmeye devam edeceğini, bu durumun da oldukça pozitif olduğunu belirtmek istiyorum.

STEPN'in NFT hacimleri ve uygulamanın tokenomics'i ile ilgili daha ayrıntılı bir analiz için şuraya ve şuraya (bu özellikle güzel bir analiz ve e-bülten, genel olarak tokenomics'le iligli şiddetle tavsiye ederim) bakabilirsiniz.

STEPN için aktivasyon kodu bulmak ve $1000'ı gözden çıkarmak istemiyorsanız; NEAR ağında benzer bir mekanik ve iş modeliyle çalışmaya başlayacak olan bir başka uygulama olan Sweatcoin'i referans kodumla indirip kullanmaya başlayabilirsiniz.

Sweatcoin aslında 4-5 yıldır yayında olan ve aktif olarak kullanılan bir uygulama, kısa bir süre içinde de web3'e NEAR'la geçiş yapacak.

Framework Ventures, geçtiğimiz haftalarda 400 milyon dolarlık 3. fonunu duyurdu ve asıl dikkat çekici olan; 2030'da blockchain ve web3'ün nereye gidebileceğine dair 24 maddelik tahminini paylaştı.

1 milyar dolarlık yeni fonunu kapatan Electric Capital‘in gelecek tahminlerini daha derin açıklamalar ve daha kısa bir liste şeklinde burada bulabilirsiniz.

Framework Ventures'in 24 maddeden oluşan 2030 tahminlerini aşağıda -bazılarına yorumlarımla beraber- bulabilirsiniz. Hemen yukarıda 2017'den 2022'ye, CryptoKitties'den STEPN'e bir önce-sonra ayrımı gördük. Bu sefer 5 değil, 8 yıllık bir süre var ama hiç kuşkum yok ki değişim 2 kattan çok daha büyük olacak. Aşağıdaki liste kuşkusuz iyimser bakışla hazırlanmış bir liste, beraber kafa yorsak benzer şeyleri yazmak çok zor değil ancak toplu bir liste ve net cümlelerle hepsini bir arada görmek insanı kesimlikle etkisi altına alıyor. İnternetin kısa tarihinin en büyük dönüşümlerinden birine tanıklık ettik, ediyoruz ve bu kesinlikle çok heyecan verici.

Bu kadar web3 dedikten sonra son olarak iki gerçek kullanım örneği verdikten sonra web2 ile e-bültenin bu sayısına devam edeceğim, Dijital Ürünler de iyiden iyiye web2.5 oldu diyebiliriz. :) İlk örnek popüler DEX'lerden (‘Decentralized Exchanges’) Uniswap‘ın Uniswap Labs altında geliştirdiği ve geçtiğimiz günlerde duyurduğu Swap Widget.

Bir kaç satır React kodu ile kullanıcılarınıza sunabileceğiniz Swap Widget, bir DEX deneyimini dilediğiniz uygulamaya entegre etmenize yarıyor. Son kullanıcının uygulamadan çıkmasına gerek olmadan kripto para alışverişiyle ödemesini kolayca yapmasına olanak tanıyan Swap Widget'da listelenmesini istediğiniz token'ları önden seçebilmeniz, Uniswap'ın desteklediği L2 protokollerini kullandırabilmeniz mümkün. GitHub'daki star sayısı 3 bini geçen ve benim de Friends With Benefits ile deneyimlediğim Snap Widget, ileride daha da popüler hale gelecektir.

İkinci örnek ise Polygon'un geliştirdiği design system Finity. Figma'yla çalışan ve kullanımı tamamen ücretsiz olan Finity; UX alışkanlıklarının oturmadığı bir dünyada ilgi çekici bir iş olmuş.

Önceki sayılarda size zincirlerin web3 uygulamalarına ev sahipliği yapmak için yarıştıklarından sizlere bahsetmiştim, bu açıdan bakınca da Finity mantıklı bir adım demek mümkün.

GitHub'da şu an itibarıyla 560 star‘a ulaşan proje, Airbnb içinde kullanılan bir aracın açık kaynak kodlu hale getirilmiş hali. Hızlı büyüyen bir şirketin ilk dönemlerinde ortaya çıkan BI problemini çözen ve Airbnb'yi bugünlere kadar getiren Metricflow (Airbnb içindeki adıyla Minerva), benzer problemi yaşayan erken aşama girişimler için göz atmalarını tavsiye edeceğim bir ürün.

Metricflow'un hikayesi Airbnb kurucu ortaklarından Brian'ın, ilk yıllarda sorduğu ’geçen hafta en çok rezervasyon alan şehirler hangileriydi?‘sorusuna dayanıyor, tüm hikaye ve detaylar bizzat geliştirici ekibin dilinden burada. Şirket içindeki farklı birimlerin aynı anda kullanabileceği Metricflow, temelde optimize edilmiş SQL sorgularıyla çalışıyor.

a16z geçtiğimiz hafta içinde START adını verdiği yeni hızlandırma programını duyurdu. Program girişimlere $1m yatırım, mentorluk ve networking gibi destekler sunuyor. Program ‘remote’, her yerden başvuru almaya hazır ve en önemlisi fikir aşamasında olsanız dahi a16z sizi değerlendirmeye alıyor. İlk olarak kış aylarında 11 girişimle sessiz sedasız başlayan START artık bir başvuru sayfası olan, basına tanıtılmış bir proje.

Mart ayı sonunda da Sequoia'nın Arc adını verdiği bir hızlandırma programı duyurduğunu hatırlatıyorum. Arc; remote olmayan yapısı dışında erken aşamaya hitap etmesi, Sequoia ekibi tarafından bizzat girişimcilerle vakit geçirilmesi gibi özellikleriyle START'a oldukça benziyor.

Peki Sequoia ve a16z'yi Arc ve START yapmaya iten nedir diyecek olursanız yanıt basit, iyi girişimleri çok daha erken aşamada bulup keşfetmek. Bugüne kadar kurulan ilişkiler ve marka gücüyle zaten yeterince iyi girişimlerle erken aşamada tanışan Sequoia ve a16z; artan rekabetle beraber daha da fazlasını istiyor diyerek özetlemek mümkün. Bu arada iki şirketin çalışan sayısı 1000'den fazla. :)

Hayır kripto paralardan değil, tüm dünyadaki enflasyon ortamı, artan faiz ve düşüş içinde olan borsalardan bahsediyorum. Kendi Twitter hesabımda paylaştığım şu thread içindeki 4 linke göz atın derim. Özellikle son sıradaki şirketlerin bütçe değişimleri için çok rastlamadığınız türden bir içerik diyebilirim.

Plaid kurucu ortaklarından William Hockey ve eşi Annie Hockey tarafından hayata geçirilen Column; ABD'de yayına giren ve geliştiricilere odaklanan bir dijital banka olarak tarif edilebilir. Kurucu ortaklarının ABD'deki aktif bir bankayı satın alıp tüm altyapısını yenileyerek hayata geçirdiği Column, API'leri odağına koyuyor.

Uzun vadede bankacılık sektörünün Zapier'i haline gelme potansiyeline sahip olan Column; Zapier'deki Zap‘lar gibi hazır otomasyonların aslında birer geliştirici olmayan müşterilerce de kullanıldığı bir dünyaya doğru evrilebilir.

#115. sayıyı kapatmadan hemen önce Dijital Ürünler - Yetenek Kolektifi’nde listenenen aktif iş ilanları aşağıdaki gibi. 

Kurucu ortağı olduğunuz veya bizzat çalıştığınız şirket için bir iş ilanı yayınlamak istiyorsanız buraya göz atabilirsiniz. Ayrıca ben ismimle veya anonim olarak yeni fırsatlara açığım diyorsanız da burada profilinizi oluşturabilirsiniz. Bu profil yalnızca Dijital Ürünler komünitesi içinden, onaylanmış şirketlerce görülebilecek.

24 Mayıs Salı günü görüşmek üzere! Eğer buraya kadar okuduysanız e-bülteni paylaşmayı unutmayın…